Mauro Giuliani
Mauro Giuliani, een leven voor muziek
Beginjaren
In die tijd werd de gitaar nog beschouwd als een instrument voor amateurs, of dilettanten zoals zij werden genoemd, oftewel als je echt niets beters te doen had ging je gitaar spelen. Of, in het geval van Schubert die te arm was om een piano te kopen. Hij gebruikte de gitaar om zijn liederenop te schrijven. Giuliani maakte echter snel naam als groot virtuoos op de gitaar en maakte enige buitenlandse tournees Hij trouwde al jong met Maria Giuseppe del Monaco en 1801 kreeg hij een zoon Michael. Rond 1803 verhuisde hij naar Triëst. Hij gaf daar verschillende concerten en publiceerde enkele werken, maar omdat de Italiaanse instrumentale muziek niet zo gewaardeerd werd als de Italiaanse opera was er weinig werk voor hem. Daarom verhuisde hij in 1806 naar Wenen. Zijn vrouw en zoon bleven echter in Italië.
“Onder de huidige talrijke gitaristen valt ene Giuliani op door zijn composities voor dit instrument, maar ook zijn spel baart veel opzien. Hij behandelt de gitaar werkelijk met een zelden gehoorde bekoorlijkheid, vaardigheid en kracht.” (vert. DvdV)
In april 1808 voerde Giuliani in het Burgtheater zijn Concerto voor gitaar, op. 30. Dit was het eerste officiële concert voor gitaar en orkest. Hiervoor had Vivaldi wel een mandolineconcert en een luitconcert geschreven maar voor gitaar bestond dit dus niet. Op 8 december 1813 speelde hij mee op de eerste uitvoering van Beethovens Zevende symfonie, onder leiding van de componist. Hij speelde hier waarschijnlijk cello.
Het culturele leven rond 1800 werd in Wenen beïnvloed door de oorlog. Zeker toen Napoleon Wenen in 1809 innam. Giuliani bleef echter componeren en concerteren voor de adel en rijkeren of ze nu pro Napoleon waren of niet. Hij verkeerde ook in de hofkringen en was een vertrouweling van Marie Louise Louise. Zij benoemde hem in 1814 tot hofmusicus. Zij schonk hem ook een ring en een gitaar. Hoewel er nog een paar edelen of welgestelden waren die een eigen orkest hadden werd het voor de solist als Giuliani steeds moeilijker om werk te vinden en te behouden.
Relaties in Wenen
In Wenen kwam Giuliani al snel in contact met een rijke koopmansdochter Nina Wiesenberger. Officieel heet zij Maria Anna Elisabeth Theresia Katharina. b. 30 July 1784 in Trattnerhof in Wenen. d. 1817. Ze was de tweede dochter van Johann Georg Wiesenberger en zijn vrouw Maria Anna Delacoste.
Met Nina klikte het heel goed en hij begon een relatie met haar. Op 20 April 1808 werd hun eerste kind geboren. Omdat Nina nog minderjarig was, was hun kind echter onwettig. Ze is daarom gedoopt als Maria Willmuth. De naam is waarschijnlijk gekozen door de vroedvrouw die later ook een onwettig kind waarde die Wehmuth heette. In 1808 werd Nina 24, dat was het moment waarop je in die tijd volwassen werd. Als volwassene kon ze zelf beschikken over de erfenis van haar vader en beschikte ze over een vermogen van rond de 14.331 gulden. Doordat ze nu onafhankelijk was kon ze ongestraft samen leven met Giuliani, hetgeen ze dus ook deed.
De relatie met Nina heeft geduurd zolang hij in Wenen verbleef. Op 1 oktober 1817, precies twee weken na de dood van haar derde kind stierf Nina aan tyfus. Nina was de laatste tijd erg ziek en Giuliani had op dat moment niet heel veel geld meer. Om de verzorging voor Nina te betalen verkocht hij de juwelen uit de ring die hij van Marie Louise had gekregen.
Kinderen
Zoon Michael, geboren in Barletta 17 mei 1801, was zanger, gitarist en componist. Rond 1848 verhuisde hij naar Parijs, waar hij zang en operadocent werd aan het conservatorium. Hij stierf in Parijs, 8 oktober 1867.
Maria Willmuth, geboren op 20 april 1808 in Wenen. Ze leefde bij haar moeder tot 1817 en werd toen Nina overleed bij een pleeggezin ondergebracht totdat ze in 1822 door haar tante Emanuela Lucci naar Giuliani werd gebracht.
Emilia geboren in Wenen in 1813 op 23 april en trad in de voetsporen van haar vader. Ze werd een uitstekend gitariste en componeerde en publiceerde meer dan veertig stukken voor gitaar. De bekendste zijn haar zes preludes voor gitaar. Ze trad vele malen op in Wenen, waar hij actief was tot minstens 1841. Emilia kreeg de naam van haar vader en Giuliani heeft haar ook als kind erkend.
Karolina Katharina Giuliani werd op 17 September 1817 geboren. Na de dood van Nina werd ze in een pleeggezin ondergebracht waar ze overleed aan tuberculose op 25 maart 1818.
Nicholas, de broer van Giuliani, studeerde zang en later werd koordirigent in St. Petersburg, waar hij werkte in de jaren twintig. (1820 dus!).
Terugkeer naar Italië
Twee jaar na de dood van Nina (op 3 augustus 1819) vertrok Giuliani uit Wenen. Hij had in die tijd grote schulden in Wenen en om zijn schuldeisers te ontlopen vertrok hij naar Italië. Daarnaast was de gitaarhype een beetje over en werd in 1819 de piano heel populair. Tot die tijd bestonden de piano en de gitaar naast elkaar en werden beide gebruikt om meerstemmig op te spelen en om zangers en instrumentalisten te begeleiden. In 1818 schreef Beethoven zijn Hammerklavier sonate en bewees daarmee wat er op de piano allemaal mogelijk was. De tijd van de romantiek brak aan en de expressie van de gitaar kon niet opboksen tegen die van de piano.
Muzikaal belang van Giuliani
Giuliani was iemand die vooral belang stelde in het gitaarspelen en daar zijn brood mee verdienen. Zijn composities zijn vooral een middel om financieel te overleven. Dit neemt niet weg dat de composities van Giuliani van een ander niveau zijn dan die van veel van zijn tijdgenoten. Hij schreef heel idiomatisch voor de gitaar. Je zou kunnen zeggen dat ligt heel gemakkelijk op de gitaar. De harmonieën zijn zo geschreven dat je je niet je vingers in de knoop hoeft te leggen om ze te spelen. Daarnaast zorgde hij ervoor dat in zijn duetten er of aandacht was voor de gitaar of voor het andere instrument. Dit voorkwam dat twee instrumenten tegen elkaar op aan het boksen waren. Een ander aspect is dat de composities van Giuliani zijn geschreven volgens de regels van het componeren van die tijd. Hij had aandacht voor de juiste harmonieën (dat zijn de akkoorden), fraseringen ( muzikale zinnen maken), stemvoering ( dat is dat je de melodie niet onder de begeleiding laat komen) en ritme. Je moet niet vergeten dat de gitaar in die tijd een instrument voor en door amateurs was. Liefhebbers dus die iets wel leuk vonden klinken, maar geen idee hadden wat ze aan het doen waren.
Giuliani heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de notatie van de gitaarmuziek. Voorheen werden de noten verticaal opgeschreven Giuliani was de eerste die de verschillende stemmen van de gitaarmuziek zichtbaar maakte in de notatie. Dat wilde dus zeggen dat wanneer de bovenstem niets te doen had hij een rust plaatste. Daarnaast plaatste hij het stokje van de noten bij de bassen omlaag en bij de bovenstemmen omhoog. Soms werden vroeger de meerdere stemmen op twee balken genoteerd, net als bij de piano, maar Giuliani noteerde alles in één notenbalk. Op deze manier noteren we nu nog
Beginjaren
Mauro Giuseppe Sergio Pantaleo Giuliani was een Italiaans gitarist, componist en cellist. Hij werd geboren op 27 juli 1781 in Bisceglie en stierf op 8 mei 1829 in Napels. Hij was het jongste kind van een rijke familie, Mauro had drie zussen en een broer, Nicholas. Nicholas was ook musicus maar specialiseerde zich in harmonie en zang. Mauro en Nicholas studeerden beiden aan het Gaetano Lucci conservatorium in Barletta. Mauro studeerde cello en viool/contrapuntcompositie. Daarnaast speelde hij gitaar, maar omdat dit nog een nieuw instrument was ( de eerste gitaar ontstond pas rond 1790) was hij daarop autodidact (hij leerde het zichzelf aan). De gitaar werd op dat moment vooral gebruikt als akkoord instrument om liedjes mee te begeleiden. De meer instrumentale muziek werd tot dan toe vooral door amateurs gecomponeerd.
Zijn tijd in Wenen
Wenen was destijds samen met Petersburg, Londen en Parijs het centrum voor muziek en cultuur. Hier maakte Giuliani kennis met de klassieke instrumentale stijlen van die tijd. Binnen een jaar werd Giuliani de beroemdste gitarist van het moment en één van de meest populaire artiesten. Hij publiceerde composities in de klassieke stijl zoals in Wenen toen populair was. Concerten werden in die tijd in de academies en in de Weense salons gehouden. In de salons kwam de elite en beroemde kunstenaars samen voor concertavonden. Deze avonden duurden vaak heel lang en waren inclusief eten. Het publiek zat ook niet zozeer op stoelen, maar vaak aan tafels. Men sprak met elkaar en keek ondertussen naar de opera of symfonie die werd uitgevoerd. Tussen de bedrijven door kwam soms een virtuoos als Paganini of Giuliani zijn kunsten vertonen.De komst van Giuliani naar Wenen sloeg in als een bom. Giuliani kwam in 1806 naar Wenen als onbekende gitarist, maar stond in 1807 al in de kranten. De Leipziger Allgemeinen Musikalischen Zeitung zegt het als volgt:
„Wien, den 21. Okt. [1807] ... Unter den hiesigen, sehr zahlreichen Guitarrespielern macht ein gewisser Giuliani durch seine Kompositionen für dieses Instrument sowol, als auch durch sein Spiel, viel Glück, ja sogar grosses Aufsehen. Wirklich behandelt er die Guitarre mit einer seltenen Anmuth, Fertigkeit und Kraft.“
De gitaar werd in een heel korte tijd enorm populair zeker ook onder amateurgitaristen. Deze amateurs zaten te springen om leuke muziek. In die tijd had je natuurlijk geen tv of internet. Men vermaakte zich in de avonduren met zingen in familieverband of het maken van muziek. In dat kader was nieuwe muziek altijd welkom. Er bestonden in die tijd magazines of tijdschriften die eens in de zoveel tijd een aantal nieuwe composities bevatten. Van dit soort publicaties kon je in je levensonderhoud voorzien.
Giuliani schreef veel muziek voor zichzelf, maar ook voor zijn leerlingen, die vooral uit de gegoede kringen kwamen. Hij speelde voornamelijk zijn eigen muziek. Dat was iets wat in die tijd heel gewoon was. Bij het spelen hoorde ook componeren.
Giuliani werd heel populair door zijn virtuoze spel en charmante gedrag. Hij werd wel de "Paganini van de gitaar" genoemd en won het respect en de vriendschap van Paganini zelf, evenals Rossini, Beethoven en Moscheles. Op 27 maart 1808 werd hij uitgenodigd, samen met andere beroemde musici, om te spelen tijdens de viering van de 76ste verjaardag van Josef Haydn. Dit concert was onderdeel van het Liebhaberkonzerte programma, gehouden aan de Universiteit hal.
Omdat Wenen in die tijd nog geen officiële concertzaal had, werden de muziekuitvoeringen in die tijd in theaters gehouden of in de Redoutensaal van de Hoffburg of in zalen die gelieerd waren aan een restaurant of hotel.In april 1808 voerde Giuliani in het Burgtheater zijn Concerto voor gitaar, op. 30. Dit was het eerste officiële concert voor gitaar en orkest. Hiervoor had Vivaldi wel een mandolineconcert en een luitconcert geschreven maar voor gitaar bestond dit dus niet. Op 8 december 1813 speelde hij mee op de eerste uitvoering van Beethovens Zevende symfonie, onder leiding van de componist. Hij speelde hier waarschijnlijk cello.
Beethoven stond bekend om zijn soms wat humeurig gedrag en was niet bij iedereen populair. Als hij dan eens een avondje wilde hebben met een leuk gezelschap en mooie dames nodigde hij ook altijd Giuliani uit, dan kwamen de dames namelijk wel opdagen..
Het culturele leven rond 1800 werd in Wenen beïnvloed door de oorlog. Zeker toen Napoleon Wenen in 1809 innam. Giuliani bleef echter componeren en concerteren voor de adel en rijkeren of ze nu pro Napoleon waren of niet. Hij verkeerde ook in de hofkringen en was een vertrouweling van Marie Louise Louise. Zij benoemde hem in 1814 tot hofmusicus. Zij schonk hem ook een ring en een gitaar. Hoewel er nog een paar edelen of welgestelden waren die een eigen orkest hadden werd het voor de solist als Giuliani steeds moeilijker om werk te vinden en te behouden.
In 1815 organiseerde Giuliani samen met Mayseder, Vincenz Neuling (beiden violisten), Nepumuk Hummel en Ignaz Moscheles (pianisten) concerten in de Landständischer zaal aan de Herrengasse in Wenen. Deze concerten werden soirée musical genoemd. Muzikale avonden het waren intieme concerten voor genodigden. De concerten werden in de wandelgangen “dukatenconcerten” genoemd, omdat de entree 1 dukaat was. Een dukaat was in die tijd een heel bedrag. Vergelijk dit eens met de driestuiver opera van Bertold Brecht jaren later… Als het goed is zou een dukaat nu ongeveer €150,- kosten.
Relaties in Wenen
In Wenen kwam Giuliani al snel in contact met een rijke koopmansdochter Nina Wiesenberger. Officieel heet zij Maria Anna Elisabeth Theresia Katharina. b. 30 July 1784 in Trattnerhof in Wenen. d. 1817. Ze was de tweede dochter van Johann Georg Wiesenberger en zijn vrouw Maria Anna Delacoste.
Met Nina klikte het heel goed en hij begon een relatie met haar. Op 20 April 1808 werd hun eerste kind geboren. Omdat Nina nog minderjarig was, was hun kind echter onwettig. Ze is daarom gedoopt als Maria Willmuth. De naam is waarschijnlijk gekozen door de vroedvrouw die later ook een onwettig kind waarde die Wehmuth heette. In 1808 werd Nina 24, dat was het moment waarop je in die tijd volwassen werd. Als volwassene kon ze zelf beschikken over de erfenis van haar vader en beschikte ze over een vermogen van rond de 14.331 gulden. Doordat ze nu onafhankelijk was kon ze ongestraft samen leven met Giuliani, hetgeen ze dus ook deed.
De relatie met Nina heeft geduurd zolang hij in Wenen verbleef. Op 1 oktober 1817, precies twee weken na de dood van haar derde kind stierf Nina aan tyfus. Nina was de laatste tijd erg ziek en Giuliani had op dat moment niet heel veel geld meer. Om de verzorging voor Nina te betalen verkocht hij de juwelen uit de ring die hij van Marie Louise had gekregen.
Kinderen
Zoon Michael, geboren in Barletta 17 mei 1801, was zanger, gitarist en componist. Rond 1848 verhuisde hij naar Parijs, waar hij zang en operadocent werd aan het conservatorium. Hij stierf in Parijs, 8 oktober 1867.
Maria Willmuth, geboren op 20 april 1808 in Wenen. Ze leefde bij haar moeder tot 1817 en werd toen Nina overleed bij een pleeggezin ondergebracht totdat ze in 1822 door haar tante Emanuela Lucci naar Giuliani werd gebracht.
Emilia geboren in Wenen in 1813 op 23 april en trad in de voetsporen van haar vader. Ze werd een uitstekend gitariste en componeerde en publiceerde meer dan veertig stukken voor gitaar. De bekendste zijn haar zes preludes voor gitaar. Ze trad vele malen op in Wenen, waar hij actief was tot minstens 1841. Emilia kreeg de naam van haar vader en Giuliani heeft haar ook als kind erkend.
Karolina Katharina Giuliani werd op 17 September 1817 geboren. Na de dood van Nina werd ze in een pleeggezin ondergebracht waar ze overleed aan tuberculose op 25 maart 1818.
Nicholas, de broer van Giuliani, studeerde zang en later werd koordirigent in St. Petersburg, waar hij werkte in de jaren twintig. (1820 dus!).
Terugkeer naar Italië
Twee jaar na de dood van Nina (op 3 augustus 1819) vertrok Giuliani uit Wenen. Hij had in die tijd grote schulden in Wenen en om zijn schuldeisers te ontlopen vertrok hij naar Italië. Daarnaast was de gitaarhype een beetje over en werd in 1819 de piano heel populair. Tot die tijd bestonden de piano en de gitaar naast elkaar en werden beide gebruikt om meerstemmig op te spelen en om zangers en instrumentalisten te begeleiden. In 1818 schreef Beethoven zijn Hammerklavier sonate en bewees daarmee wat er op de piano allemaal mogelijk was. De tijd van de romantiek brak aan en de expressie van de gitaar kon niet opboksen tegen die van de piano.
Via Praag, Karlsbad en Innsbruck keerde Giuliani terug naar Italië. Hij verbleef eerst twee weken in Venetië en ging toen naar zijn ouders in Triëst, omdat zijn vader ernstig ziek was. Na drie maanden vertrok hij naar Rome, waar hij drie jaar verbleef. Rome zat echter niet op hem te wachten. Hij gaf er maar 1 concert, maar bleef wel arrangeren en schrijven. In de herfst van 1823 vestigde Giuliani zich in Napels. Eén van de redenen was waarschijnlijk de aanwezigheid van rijke edelen en kooplieden die musici wilden onderhouden en daarnaast vanwege zijn gezondheid. Giuliani wilde graag naar Wenen terugkeren, maar dat lukte niet wegens financiële redenen.
In Napels hield Giuliani zich bezig met de zogenaamde lyre-gitaar. Dit was een samenvoeging van de oude lier, maar dan met zes snaren en een toets. Dit instrument had een korte opleving in die tijd.
In de jaren 1826 - 1828 speelde hij een regelmatig duetten met zijn dochter Emilia. Zij kregen hiervoor goede kritieken waardoor Emilia een concertpraktijk kon opbouwen. Enige tijd later in 1828 gaf Emilia hierdoor ook een soloconcert. Giuliani was daar om gezondheidsredenen niet bij. Giuliani begon nog wel in 1828 aan zijn vierde gitaarconcert, maar dat werd nooit voltooid en is helaas ook verloren gegaan. Zijn gezondheid ging steeds verder achteruit en hij overleed enige tijd later op 8 mei 1829.
In de krant stond na zijn overlijden het volgende: “De gitaar transformeerde in zijn handen in een instrument dat leek op de harp, vol van zoete klanken die de harten van de mensen heelden. Hij wordt opgevolgd door een nog niet volwassen dochter die van haar vader een ongewone vaardigheid op dit instrument heeft geërfd, een omstandigheid die de tragiek van zijn overlijden een beetje verzacht.”(vert. DvdV)
Zijn reputatie als gitarist bleef nog lang bestaan. In Engeland werd tien jaar na zijn dood het blad de Giulianiad opgericht. Dit blad werd tussen 1833 en 1835 uitgegeven door Ferdinand Pelzer en Felix Horetzky. Het blad werd gevuld door artikelen van zijn vroegere collega’s en studenten. Er bestonden in die tijd al magazines voor gitaarmuziek, maar deze hadden geen tekst, alleen maar muziek. De Giulianiad had wel tekst en bestond, zeker in de eerste delen uit artikelen over de grootsheid en belangrijkheid van Giuliani. Er stond: “In zijn handen werd de gitaar begiftigd met een expressie zo puur, zo intens en zo delicaat, met andere woorden, hij liet het instrument zingen…” “met hem verloor de kleine gitaarwereld haar idool, maar de composities die hij achterliet zullen hem met eer en respect bejegenen”
Muzikaal belang van Giuliani
Giuliani was iemand die vooral belang stelde in het gitaarspelen en daar zijn brood mee verdienen. Zijn composities zijn vooral een middel om financieel te overleven. Dit neemt niet weg dat de composities van Giuliani van een ander niveau zijn dan die van veel van zijn tijdgenoten. Hij schreef heel idiomatisch voor de gitaar. Je zou kunnen zeggen dat ligt heel gemakkelijk op de gitaar. De harmonieën zijn zo geschreven dat je je niet je vingers in de knoop hoeft te leggen om ze te spelen. Daarnaast zorgde hij ervoor dat in zijn duetten er of aandacht was voor de gitaar of voor het andere instrument. Dit voorkwam dat twee instrumenten tegen elkaar op aan het boksen waren. Een ander aspect is dat de composities van Giuliani zijn geschreven volgens de regels van het componeren van die tijd. Hij had aandacht voor de juiste harmonieën (dat zijn de akkoorden), fraseringen ( muzikale zinnen maken), stemvoering ( dat is dat je de melodie niet onder de begeleiding laat komen) en ritme. Je moet niet vergeten dat de gitaar in die tijd een instrument voor en door amateurs was. Liefhebbers dus die iets wel leuk vonden klinken, maar geen idee hadden wat ze aan het doen waren.
Giuliani leefde van zijn concerten, maar een belangrijke bron van inkomsten zijn ook zijn publicaties geweest. Mede gitarist en pianist Anton Diabelli gaf in die tijd veel gitaarmuziek van hem uit. Mede hierdoor kon de gitaar ook zo populair worden in Wenen. Als er leuke en min of meer makkelijke muziek voorhanden is kan iets heel snel populair worden. Denk maar aan het Pokémon go spel. Als je weet dat er mobieltjes zijn en internet, kan zo’n spel makkelijk heel populair worden.
De composities van Giuliani zijn kort door de bocht in te delen in pedagogische werken voor zijn leerlingen en stukken voor eigen gebruik. Hoewel sommige stukken wat minder interessant zijn, zijn ze wel altijd verantwoord gecomponeerd.Giuliani heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de notatie van de gitaarmuziek. Voorheen werden de noten verticaal opgeschreven Giuliani was de eerste die de verschillende stemmen van de gitaarmuziek zichtbaar maakte in de notatie. Dat wilde dus zeggen dat wanneer de bovenstem niets te doen had hij een rust plaatste. Daarnaast plaatste hij het stokje van de noten bij de bassen omlaag en bij de bovenstemmen omhoog. Soms werden vroeger de meerdere stemmen op twee balken genoteerd, net als bij de piano, maar Giuliani noteerde alles in één notenbalk. Op deze manier noteren we nu nog
Giuliani gaf als een van de eerste bekendheid aan de gitaar. Het instrument werd tot dan toe beschouwd als marginaal, folkloristische of gereserveerd voor privé recreatie amateurmuziek. Giuliani tilde de gitaar op naar een professioneel niveau.
De gitaar van Giuliani
Giuliani speelde waarschijnlijk op een Fabricatore die hij meenam uit Italië. Eenmaal in Wenen kwam hij in aanraking met Johann Georg Stauffer. Dat was DE gitaarbouwer in Wenen van dat moment. Waarschijnlijk heeft Giuliani ook op een Stauffer gespeeld. Giuliani heeft van zijn beschermvrouw Marie Louise ook een Pons gitaar gekregen. Voor zover bekend heeft hij hier nooit concerten op gegeven. Waarschijnlijk heeft hij de gitaar weggegeven om zijn schulden te betalen. De gitaar is uiteindelijk in een kluis in Engeland opgedoken Stijlen
Het repertoire voor gitaar bevat honderdvijftig opus nummers (in aanvulling op de stukken ongenummerde), en bestaat uit verschillende genres: sonates, drie concerten met orkest, vier kwintetten, een trio met viool en cello, thema met variatie’s liederen voor zang en gitaar duetten met viool, fluit, piano, acht stukken voor twee gitaren en studies voor leerlingen op. 1, 48, 50, 51, 98, 100, 111, en Op. 139.